Elk uur gaat aan het grote marktplein midden in Krakau een klein raampje open van de hoogste kerktoren van de Mariakerk. Met een trompet wordt een kort, gedragen deuntje geblazen. Zo plotseling als het begint, is het ook weer afgelopen. Met een laatste, korte ademstoot stopt de trompetblazer abrupt, zwaait naar de mensen op het plein en sluit het raampje tot het volgende uur. Dit is de Hejnał, die al eeuwenlang te horen is in en om het centrum van Krakau.
Veel toeristen in Krakau lopen door de stad met dezelfde vraag: “staat er écht iemand bovenin de toren op zijn trompet te blazen?” Het antwoord luidt ‘ja’. In de hoogste toren van de Mariakerk staat elke dag, de hele dag door een trompetspeler. Elk heel uur doet hij een raampje open en blaast viermaal het bekende deuntje dat in Krakau ‘hejnał’ genoemd wordt. Het is misschien wel het bekendste melodietje van Polen en kent een traditie die teruggaat tot in de middeleeuwen. En Krakau zou Krakau niet zijn als er een populaire legende rond het trompetdeuntje verteld wordt.
De hejnał en de dodelijke pijl
Yup, er staat écht iemand in de kerktoren op zijn trompet te blazen.
De legende over de Hejnał in Krakau gaat terug naar het jaar 1241, toen de kerktoren ook werd gebruikt om wachters op de uitkijk te zetten. Een oplettende wachter merkte in het holst van de nacht op dat het Tataarse leger in de duisternis probeerde aan te vallen. Snel sloeg hij alarm met zijn trompet. De stad ontwaakte bij het horen van de bekende tonen. Helaas lukte het niet de aanval af te slaan, maar veel Krakauers konden op het nippertje een veilig heenkomen vinden.
De oplettende wachter redde zo veel levens. Helaas overleefde hij het zelf niet. Halverwege het blazen van zijn deuntje werd hij in de keel geraakt door een Tataarse pijl. Terwijl die zijn keel doorboorde, blies hij zijn laatste ademstoot uit in de trompet. Deze laatste toon was door de hele stad te horen als een vreemde, hoge, korte noot uit de trompet. Een noot die tot de dag van vandaag nog elk uur het bekende trompetgeschal abrupt afsluit.
Zo luidt althans de legende. Een fantastisch verhaal, dat we graag willen geloven. Maar zoals met veel legendes het geval is, is ook dit verhaal niet helemaal waar. De versie van de dodelijke pijl stak aan het begin van de vorige eeuw voor het eerst de kop op, dankzij een enthousiaste Amerikaanse bezoeker die indruk wilde maken op zijn vrienden. Historici vinden het plausibeler dat het deuntje vroeger na het abrupte einde werd overgenomen door een trompetter in een andere verdedigingstoren bij de stadsmuur. Een handige manier om over de hele stad te communiceren in een tijd dat walki-talkies nog als zwarte magie werden beschouwd.
Hoe hoor en zie je de hejnał
De Hejnał bestaat uit vijf noten en wordt elk heel uur vier keer geblazen vanuit de hoogste toren van de Maria kerk, op het grote marktplein. Een keer in elke windrichting. Hij is ook elke dag om precies 12.00 te horen op de Poolse radio. Elke keer eindigt de sierlijke Hejnał even abrupt, met die rare hoge noot aan het einde. Door heel Stare Miasto is hij te horen, net na het klokgelui van de Mariakerk. Wil je echter het beste geluid hebben, zorg dan dat je op het hele uur op Plac Mariacki staat. Op dit kleine pleintje, rechts van de Mariakerk, heb je tussen de gebouwen het op één na beste geluid. Wil je ‘m écht goed horen (en zien) koop dan een kaartje voor het beklimmen van de toren en zorg dat je op het hele uur bovenin staat. Dan kun je zelfs met ‘m op de foto of (voor 5 PLN) een gesigneerde ansichtkaart bemachtigen. Lees hier meer info over waar je kaartjes haalt en wanneer de toren open is.
Laatst bijgewerkt op 17 april 2018