Do’s en dont’s in Krakau

Ook in Polen geldt: ’s lands wijs, ’s lands eer. Als je in een ander land bent, krijg je te maken met andere gewoontes, gebruiken en regels. Het is handig die vooraf te weten. Zo kun je een verblijf in Krakau een stuk aangenamer maken, of soms simpelweg vervelende problemen voorkomen. Vandaar dat we een aantal van deze zaken op een rijtje hebben gezet. Wat moet je zeker wel, en zeker niet doen als je Krakau bezoekt? Een handig lijstje do’s en don’ts

Do’s in Krakau

• Pools spreken, of het in ieder geval proberen: Krakau wordt meer en meer internationaal en de jongere generatie groeit in toenemende mate op met Engels als tweede taal. Voor de oudere generatie geldt dat iets minder. Zij kregen Russische taalles op school en hebben met het Duits niet zoveel op. Hoe maak je je dan verstaanbaar? In het Pools natuurlijk! Het is geen makkelijke taal om te leren en om uit te spreken, maar je pogingen zullen absoluut gewaardeerd worden. Een paar veelgebruikte woordjes om je op weg te helpen:
  

  In het Pools	Spreek uit als:	In het Nederlands
  Tak	Taak	Ja
  Nie	Njè	Nee
  Dziękuję	Dzjen-koeie	Bedankt, dankuwel
  Dzięki	Dzjen-kie	Dankjewel (informeel, tegen jongeren of bekenden)
  Proszę	pros-jè	Alstublieft
  Dzień dobry	Dzjen doh-brih	Goedendag, hallo
  Cześć	Tsjest	Hoi, hallo (informeel)
  Do widzenia	Doo vie-dzen-ja	Tot ziens, dag
  Na zdrowie!	Nas-drof-je	Op je gezondheid, proost!
  Po proszę…	poo pros-jè…	Ik wil graag…. (als je iets koopt of bestelt)
  Przepraszam	psè-praa-sjam	Het spijt me, sorry
  Nie mowię po polsku	njè moe-vjè poo pol-skoe	Ik spreek geen Pools
  Pan/pani	pan/paanie	Meneer/mevrouw
  Czy mowi pan/pani po angielsku?	Tsjih moo-vie pan/paa-nie poo an-kjel-skoe	Spreekt u Engels? (pan/pani afhankelijk van of je tegen man of vrouw praat)
  Po proszę dwa piwa	Poo pros-jè dvah pie-vaa	Twee bier alstublieft / Ik wil graag twee bier
  Gdzie jest…	Kdsjee jest	Waar is…

• Zapiekanki en obwarzanki eten: Je mag Krakau niet verlaten voor je een zapiekanka hebt gegeten. Althans, dat vinden de Krakauers zelf. De Poolse pizza-achtige snack kun je het beste proberen bij één van de raampjes op Plac Nowy, in de Joodse buurt Kazimierz. Datzelfde kan eigenlijk wel gezegd worden voor de typisch Krakause pretzel, de obwarzanek. Voor minder dan een euro scoor je er eentje bij één van de vele, vele blauwe karretjes overal in de stad. Hij is overigens vrij lekker en zeker niet zo droog als hij eruit ziet.
• Wódka drinken: De nationale drank in Polen moet je ervaren. Zeker omdat de ene wodka de andere niet is; er zijn honderden verschillende smaken. Zelfs als je gruwelt van de smaak van ‘gewone’ wodka, dan zit er vast eentje tussen die je lekker vindt. De kersensmaak is populair, en er zijn tientallen andere fruitsmaken, notensmaken, groentesmaken, specerijensmaken. Wodka met hazelnootsmaak is misschien wel onze favoriet, maar probeer ook zeker de variant die smaakt naar bizongras. In een goede wodkabar, zoals deze favoriet, kun je proefglaasjes bestellen, delen met je gezelschap en losgaan op de verschillende smaken.
• Kleingeld opsparen voor winkeliers: Geld wisselen voor je naar Krakau komt is niet nodig. Direct op het vliegveld kun je bij een pinautomaat je eerste złoty (spreek uit: zwò-teh) uit de muur trekken. Verder kun je in de meeste winkels of restaurants probleemloos met Maestro of Visa betalen. Maar als je eens iets contant afrekent, zul je zonder twijfel de vraag ‘Masz drobne?‘ terugkrijgen: Heb je kleingeld? Ondernemers in Krakau lijken om onduidelijke reden een constant tekort te hebben aan kleine briefjes en muntjes. Kom je bij het afrekenen van een pakje kauwgom aanzetten met een 100 złoty-briefje, dan maak je geen vrienden.
• Neem de tijd voor een warme lunch: Wat in Nederland een snel broodje met kaas of hagelslag is, is in Polen een uitgebreide warme maaltijd. De lunch is de belangrijkste maaltijd van de dag. Daar wordt uitgebreid de tijd voor genomen, en als het gezellig is mag die gerust worden afgesloten met een glaasje wodka. Veel restaurants hebben speciale lunchmenu’s, waarbij je meerdere gangen voor een vaste, vriendelijke prijs krijgt. Soms met een drankje erbij.
• Wees galant: Polen zijn over het algemeen heel galant in de omgang. Dat betekent dat mannen de deur openhouden voor dames en haar niet met een tas laten sjouwen. Opstaan in tram of bus voor ouderen of zwangere vrouwen is de norm.
• Fooi geven: Een fooi zit zelden tot nooit inbegrepen bij de prijs, maar wordt in restaurants of café’s wel op prijs gesteld. Reken ongeveer 10% extra, maar als de service erg goed was kun je er nog een beetje bij doen. Geef fooi altijd contant bij de rekening, ook als je met een kaart betaalt. Een fooi ‘bijpinnen’ wordt meestal geweigerd. Door belastingen blijft daar er weinig van die fooi over.

Don’t in Krakau

• Geld geven aan bedelaars: Hoewel de Poolse economie langzaam aantrekt en veel mensen het iets beter krijgen, is er ook een groep die het minder heeft getroffen. In Krakau zul je ongetwijfeld her en der dakloze mensen tegen het lijf lopen of zien zitten. Het kan zijn dat je benaderd wordt voor geld, hoewel dat zelden vervelend of opdringerig zal zijn. Stelregel luidt dat het onverstandig is geld te geven. De kans dat het besteedt wordt aan goedkope wodka is groot en daarnaast krijgen op deze manier alleen de mensen die een beetje Engels spreken geld. Beter is het om vriendelijk te weigeren of iets te eten/drinken kopen voor iemand. Als je geld wilt geven, kun je beter een donatie doen aan één van de vele organisaties die zich inzetten voor minderbedeelden in Krakau. Wij doneren bijvoorbeeld jaarlijks aan Stichting hulp aan de allerarmsten in Polen, een Nederlandse ANBI die zich ook inzet voor arme en dakloze mensen in Krakau.
• Door rood licht lopen: Krakau is geen Nederland. Hier wacht iedereen netjes tot het groen is. Ook als er verder niets aankomt. Doe als de locals en wacht gewoon. Steek ook niet de straat over op plekken waar geen verkeerslicht of zebrapad is. Ten eerste kan het vrij gevaarlijk zijn, Poolse automobilisten nemen het niet altijd nauw met snelheid. Ten tweede houden de Policja en Straż Miejska (stadswachten) niet van overtreders. De bekeuringen zijn best stevig en jezelf onder een bekeuring uitpraten is lastig. Ga er in ieder geval vanuit dat ze geen Engels spreken. En waarom zou je ook willen haasten? Krakau is een relaxte stad en je bent op vakantie: geniet!
• Drinken op straat: Met de meeste café’s per vierkante meter is het geen verrassing dat men in Krakau wel een borrel lust. Bier komt standaard in halve liters, wodka vloeit rijkelijk in de café’s en op elke straathoek zit een ‘Alkohole’ die 24 uur per dag open is. Ondanks dat is drinken in het openbaar verboden. Of je nu van het ene feestje naar het andere loopt, of simpelweg aan de rivieroever wilt picknicken: een open biertje of flesje wijn kan je op een bekeuring komen te staan.
• Fietsen/autorijden en drank: Ze zijn er helemaal klaar mee, met rijden onder invloed. Tegenwoordig mag je alleen nog autorijden met 0,2 promille. Met andere woorden: je mag dus eigenlijk he-le-maal niets drinken als je nog gaat rijden. Ook op de fiets rijden met alcohol op, al is het maar een enkel glaasje, is verboden. Ook hier wordt op gecontroleerd.
• Door de stad lopen met voetbalshirt/pet/sjaal: Welke club je ook aanhangt, het is nooit goed. Meer daarover lees je in onze blogpost over de twee voetbalclubs in Krakau.
• Mooie vrouwen altijd vertrouwen: Krakau is een veilige stad, ook voor toeristen. Toch steekt zo nu en dan weer het verhaal de kop op van mannelijke toeristen die opgelicht worden. Leuke dames (niet perse Pools) stellen voor samen iets te gaan drinken bij een kroegje in de buurt. Na één rondje krijgt de nietsvermoedende man een rekening gepresenteerd met een krankzinnig hoog bedrag. Weigeren om te betalen wordt niet geaccepteerd, zo wordt meestal duidelijk gemaakt door een aantal potige uitsmijters. Het komt niet vaak voor, maar soms duikt er weer meldingen op. Een gewaarschuwd mens telt voor twee: vraag in ieder geval altijd een menukaart met prijzen als je het niet vertrouwt. Ook stripclubs in het centrum zijn berucht. Vermijd deze gewoon helemaal.
• Lekker shoppen bij H&M en Zara: Polen is een goedkoop land, dus kun je heerlijk koopjes jagen toch? Absoluut! Maar bij de grote internationale ketens verschillen de prijzen niets met die in Nederland. Je bent beter af bij hippe Poolse kledingwinkels, weet je ook zeker dat men thuis gegarandeerd niet in hetzelfde loopt als je buurman.
• Zonder het te weten teveel fooi betalen: Een vreemd gebruik, maar handig om te weten. Als je na het eten in een restaurant geld bij de rekening legt en de kelner haalt het weg, zeg dan geen ‘dankjewel’. Dat wordt namelijk geïnterpreteerd als ‘hou de rest maar’, wat betekent dat al het wisselgeld in de fooienpot verdwijnt. Zeker als er flink wat extra lag, levert het een ongemakkelijke situatie op als je daarna bij de kassa je fooi terug moet vragen. Hou je ‘dankjewel’ (of nog beter: dziękuję) dus nog even voor je, tot alles afgerekend is.

Laatst bijgewerkt op 6 juni 2023